قیمت دلار در بازار / دلار ریزش کرد!

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

قیمت دلار در بازار نوسان شدیدی را تجربه می‌کند. انتظار مردم از دولت جدید، کاهش قیمت دلار در بازار و تحقق نرخ واقعی آن است. قیمت دلار در بازار از 7 تومان در سال 57، به 37 هزار تومان در سال گذشته رسید. این افزایش قیمت دلار در بازار و بی‌ثباتی آن در این سال‌ها موجب مشکلات اقتصادی زیادی برای مردم شده است. اقتصاددانان نظرات متفاوتی درباره قیمت دلار در بازار و نرخ حقیقی ارز دارند. 

دلار یک گام عقب نشست

قیمت دلار در بازار امروز 1400/09/14 ساعت 10:55 با 930 (0.33%) کاهش ، 278,820 ریال اعلام شده است. روز جاری برای دلار با 20 ریال کاهش نسبت به روز گذشته و با رقم 279,730 ریال آغاز شد  و طی معاملات امروز، 279,770 ، بیشترین مقدار و 278,660 نیز کمترین رقمی بود که برای قیمت دلار به ثبت رسید.

صعود بی سابقه دلار در روز گذشته

روز گذشته دلار با صعود به سطح ۳۰۱۰۰تومان باز هم رکورد بالاترین قیمت سال را شکست.

بر اساس آنچه کانون صر‌فان اعلام کرده، قیمت دلار در بازار آزاد به ۳۰۱۰۰ و یورو به ۳۳۸۰۰تومان افزایش یافته است.

این درحالیست که صرافی‌های رسمی دلار را ۲۲۰۰تومان کمتر از بازار آزاد و با قیمت ۲۷۹۰۰تومان می‌فروشند و قیمت خرید آن را ۲۷۵۰۰تومان اعلام کرده‌اند.

قیمت فروش یورو هم در صرافی‌ها با فاصله ۱۶۵۰تومان با بازار آزاد ۳۲۱۵۰ و خرید آن ۳۱۷۰۰تومان است.

 

سایه برجام بر قیمت بازارها 

 ساعاتی پس از پایان دور هفتم مذاکرات وین، قیمت دلار  در بازار ارز امروز با 600 تومان افزایش به 29 هزار و 950  تومان رسید و در مقاطعی حتی تا مرز 30 هزار تومان نیز پیش رفت. کاهش عرضه دلار در هفته گذشته نیز در روند صعودی دلار تاثیرگذار بود.

طبق اعلام کانال های تلگرامی قیمت دلار حتی امروز از مرز 30 هزار تومان هم عبور کرده و با 30 هزار و 120 تومان معامله شد. 

رفتار نوسانی قیمت دلار در این روزها تشدید شده و ریسک معامله در بازار دلار زیاد شده است. فعالیت نوسان‌گیران و سوداگران در بازار ارز نیز باعث شده است، کنترل نوسانات قیمت دلار دشوار شود و اقدامات اخیر بانک مرکزی چندان موثر واقع نشود.

قیمت درهم  بالای مرز حساس قرار گرفت

در بازار امروز، قیمت درهم با افزایش قیمت دلار گران شد. قیمت درهم  عصر روز پنجشنبه زیر مرز 8 هزار تومان بود و با 7 هزار و 970 تومان معامله شد اما در بازار ارز امروز 250 تومان بالا رفت و با 8 هزار و 220 تومان خرید و فروش شد. 

با ضرب کردن قیمت درهم در نرخ تبدیل درهم به دلار (3.673) عدد 30 هزارو 192 تومان به دست می‌آمد که نسبت به قیمت دلار در بازار  تفاوت چندانی ندارد. 

قیمت دلار ، قیمت سکه و طلا را بالا برد

قیمت  اونس طلا در بازار جهانی  امروز با قیمت ۱۷۸۳ دلار معامله شد. در بازار داخلی هم قیمت طلا امروز نسبت به روز پنجشنبه  36 هزار و 700 تومان رشد کرد و به 1 میلیون و259 هزار و 600 تومان رسید.

قیمت سکه هم امروز 12 میلیون و995 هزار تومان بود. با احتساب قیمت 30 هزار تومان برای دلار اندازه قیمت واقعی سکه 12 میلیون و 593 هزار تومان بود  و حباب قیمتی سکه 3.19 درصد به دست می‌آمد.

سایه ارزهای دیجیتال در بازار ارز تهران

امروز در کنار اخبار برجام ، خبرهای مرتبط با بازار ارز های دیجیتال هم در کانال های تلگرامی قیمت دلار برجسته شد. 

 امروز قیمت بیت کوین طی یک شوک ناگهانی در کمتر از چند ساعت از مرز ۵۸,۰۰۰ دلار به زیر ۴۲,۰۰۰ دلار سقوط کرد و با کمی احیا به محدود ۴۷,۰۰۰ دلار بازگشت.اتریوم و دیگر آلت کوین‌های بازار هم مانند بیت کوین درگیر سقوط آزاد شدند تا روز عجیب بازار ارزهای دیجیتال تکمیل شود.

در میان آلت کوین‌های مطرح، قیمت اتر ۱۷‌درصد، بایننس کوین ۱۹‌درصد، پولکادات ۲۲‌درصد، کاردانو ۲۳‌درصد و ریپل ۲۶‌درصد سقوط کرد. تحلیل‌گران امروز را «شنبه سیاه» نامیده‌اند و هنوز به علتی برای چنین سقوطی اشاره نشده است.

 

بانک مرکزی و قیمت دلار

بیشتر درآمد ایران از فروش نفت حاصل می‌شود. این درآمد به شکل دلار در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد که به ریال تبدیل شود.

ایران می‌تواند این پول را به اقتصاد کشور تزریق کند، با آن کالای خارجی بخرد، آن را در اختیار واردکنندگان بگذارد یا به‌جای این کارها از درآمد خود برای سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های کشور استفاده کند.

در حالت عادی باید دلار به شکل درآمد ارزی در اختیار صادرکنندگان و صاحبان صنایع کشور باشد؛ اما در ایران به‌خاطر عظمت غول‌آسای شرکت نفت، بیشترین حجم دلار به بانک مرکزی منقل می‌شود و در اختیار دولت قرار می‌گیرند.

به همین دلیل بانک مرکزی به‌سادگی قادر است با تزریق ارز، قیمت دلار را کم کند یا با متوقف کردن عرضه آن باعث گران شدن ارز شود. برای همین در کوتاه‌مدت اثر بانک مرکزی بر نرخ ارز بیشتر از وزارت صمت است.

تاریخچه مختصر دلار

در سال ۱۳۵۷ نرخ رسمی دلار ۷ تومان بود. دولت به‌خصوص در سال‌های جنگ سعی می‌کرد قیمت ۷ تومانی را نگه دارد، به شکلی که در سال ۱۳۷۰ با وجود قیمت ۱۴۲ تومنی بازار، نرخ رسمی ارز ۶ تومان بود.

آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مصادف بود با اولین تلاش برای تک‌نرخی کردن ارز و استفاده از منابع ارزی کشور برای سازندگی.

از سازندگی تا اصلاحات

اما بازار گوش به فرمان سردار سازندگی نماند. وقتی سیدمحمد خاتمی دولت را با ارز ۱۷۵ تومانی تحویل می‌گرفت، بازار آزاد رقم ۴۷۸ تومان را به عنوان قیمت می‌شناخت.

دولت خاتمی تا ۱۳۸۰ به نرخ ارز دولتی دست نزد. اما مردم خوش‌بین به آینده هم باعث شدند که ارز همگام با تورم رشدی معقول داشته باشد و با وجود ناهمواری‌های ۱۳۷۸ به مرز ۸۰۰ تومان برسد.

دوران احمدی‌نژادی

همه منتظر بودند که در دور دوم ریاست‌جمهوری خاتمی فنر تورمی در برود. اما خاتمی دلار ۹۰۰ تومانی را به سلامت به محمود احمدی‌نژاد تحویل داد.

دور اول ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد به خیر گذشت. اما در سال ۹۰ دلار ۱۱۰۰ تومانی به ۱۸۰۰ تومان و سال بعد به مرز ۴ هزار تومان رسید.

و اما حسن روحانی

مردم زخم‌خورده از این حادثه، سراغ حسن روحانی رفتند، مردی که توانست تا سال ۱۳۹۶ نرخ دلار را در کانال ۴ هزار تومان نگاه دارد.

اما در سال ۱۳۹۷ و در پی تصمیم‌های عجیب دونالد ترامپ و اعمال تحریم‌های ظالمانه و برخلاف توافق‌های بین‌المللی، کلید بازار از دست روحانی افتاد و قیمت دلار با سرعتی عجیب پر کشید.

بازار ارز کجا است؟

وقتی از بازار ارز حرف می‌زنیم منظورمان میدان فردوسی، سبزه‌میدان یا میرداماد نیست. در اصطلاح اقتصادی، بازار به‌عنوان محل به‌ هم رسیدن عرضه و تقاضا تعریف می‌شود. پس برای درک بازار ارز باید متقاضیان و عرضه‌کنندگان دلار را بشناسیم.

همان‌طور که گفتیم خریداران نفت بزرگ‌ترین عرضه‌کننده دلار هستند. اما هر غیرایرانی که کالایی ایرانی بخرد به‌نوعی در عرضه ارز نقش دارد. به همین دلیل گردشگرهایی که به ایران می‌آیند یکی از بهترین منابع عرضه دلار هستند، به‌خصوص که هیچ کشوری (غیر از ایران) نمی‌تواند ورود گردشگر به ایران را تحریم کند.

متقاضیان دلار به دودسته سفته‌بازها و متقاضیان واقعی تقسیم می‌شوند. واردکننده‌ها، صاحبان صنایع که به خرید از خارج نیاز دارند، مسافران خارجی و به‌طورکلی هر کس که جنس خارجی می‌خرد، متقاضی واقعی ارز است.

اگر اتفاقی بیفتد که تقاضای خارجی برای کالا و خدمات ایرانی زیاد شود (مثل رشد عطش گردشگرها برای بازدید از ایران) سمت عرضه سنگین می‌شود و دلار ارزان می‌شود. در مقابل تحریم و تنش‌های بین‌المللی منجر به افت عرضه و رشد قیمت دلار می‌شود.

دلیل نوسان‌های قیمت دلار

اگر قیمت دلار کم شود چه اتفاقی می‌افتد؟ سفر خارجی، گوشی موبایل و خودروی خارجی ارزان می‌شود. عده زیادی دلشان می‌خواهد یک سفر به فرانسه بروند و وقتی برگشتند آیفون جدید و سانتافه نو بخرند. سنگین‌شدن کفه تقاضای دلار باعث می‌شود نرخ ارز بالا برود.

اگر قیمت دلار بالا برود، عده زیادی سفر خود را لغو می‌کنند، گوشی خود را عوض نمی‌‌کنند و به همان ۲۰۶ رضایت می‌دهند. کم شدن تقاضای دلار قیمت آن را متعادل می‌کند.

به همین دلیل وقتی یک اتفاقی بیفتد که دلار بالا برود، دلایلی برای پایین آمدن قیمت ایجاد می‌شود و وقتی قیمت پایین بیاید، نیرویی قیمت دلار را بالا می‌کشد. برای همین قیمت دلار به‌طور مداوم نوسان می‌کند.

اما چرا نمودار ارز به‌طورکلی صعودی است؟ یک توجیه این است که از نظر ریاضی، شیب نمودار تغییرات ارز باید برابر باشد تورم ایران منهای تورم آمریکا. یعنی عددی بین ۱۰ تا ۲۰ منهای ۲ تا ۴ درصد. پس قیمت دلار با شیب سالانه ۶ تا ۱۸ درصدی رشد خواهد کرد. (رشد قیمت هر چهار سال تا دو برابر)

قیمت واقعی دلار

شاید شما هم شنیده باشید که می‌گویند نرخ حقیقی دلار فلان قدر است. آدم‌هایی که در مورد نرخ حقیقی حرف می‌زنند همیشه دودسته هستند. اگر قیمت دلار در بازار ده هزار تومان باشد، دسته اول می‌گویند قیمت واقعی ۴۰۰۰ تومان و اختلاف قیمت حباب است، دسته دوم می‌گویند قیمت واقعی بالای ۲۰ هزار و نرخ بازار سرکوب‌شده است.

کدام دسته درست می‌گویند؟ هیچ‌کدام! نرخ حقیقی ارز (RER) یک قیمت نهانی و سری نیست که درنهایت قیمت بازار به سمت آن حرکت کند. نرخ حقیقی با ارزش ذاتی فرق می‌کند. مثلا تصور کنید بانک به پول شما ۱۰ درصد سود بدهد. اما تورم ۱۵ درصد باشد. نرخ بهره واقعی می‌شود منفی ۵ درصد. یعنی شما با گذاشتن پول در بانک ضرر می‌کنید.

نرخ واقعی دلار هم به همین شکل است. قیمت دلار آمریکا، ضرب‌در تورم آمریکا، تقسیم بر تورم ایران می‌شود نرخ واقعی ارز. اما این نرخ چه معنایی دارد؟

معنی نرخ حقیقی ارز

فرض کنید با یکی از دوستان ژاپنی خود می‌خواهید به آمریکا سفر کنید. قیمت یک شب هتل ۱۰۰ دلار است. با یوروی ۱۰ هزار تومانی یک شب هتل برای شما یک‌میلیون تمام می‌شود که خیلی گران است. همین اتاق برای مهمان ژاپنی ۱۰ هزار ین می‌شود که خیلی ارزان است.

برعکس این شرایط را خیلی ساده‌تر می‌شود تصور کرد. شما با یک دوست آمریکایی به رستوران می‌روید و غذای ۵۰ هزار تومانی سفارش می‌دهید. گرانی غذا شما را اذیت می‌کند اما دوست آمریکایی از غذای ۵ دلاری خود به‌شدت راضی است.

برای هر دوی شما غذا ۵۰ هزار تومان و یک دلار ۱۰ هزار تومان است، اما برای این که دوست آمریکایی بتواند حال شما را درک کند باید قیمت غذا را با نرخ واقعی دلار (مثلا هزار تومان) حساب کند. برای او هم غذای ۵۰ دلاری گزینه‌ای اقتصادی به‌حساب نمی‌آید. (هزار تومان بودن نرخ واقعی به معنای گران یا ارزان بودن نرخ ۱۰ هزار تومانی نیست. بلکه قدرت خرید شما را نشان می‌دهد.)

با ۱۰۰۰ دلار در آمریکا یک سبد از اقلام مصرفی می‌خریم. همین ۱۰۰۰ دلار را به ریال تبدیل می‌کنیم و به بازار می‌رویم تا خرید کنیم. آیا می‌توانیم در ایران دقیقا همان مقدار کالا را خریداری کنیم؟ قیمت دلار طوری تغییر می‌کند که پاسخ به این سوال همواره بله باشد. اگر سبد ایرانی بزرگ‌تر یا کوچک‌تر شود، می‌فهمیم که نرخ حقیقی ارز با نرخ واقعی هم‌خوانی ندارد.

چرا دلار باید ارزان شود؟

خیلی‌ها دوست دارند دلار ارزان شود. آن‌ها باور دارند:

الف- صنعت داخلی پاسخگوی نیاز مردم نیست و رشد قیمت دلار زندگی را سخت می‌کند. ازآنجایی‌که بیشتر نهاده‌های تولید (از جمله ماشین‌آلات) وارداتی هستند، گران شدن دلار یعنی نابودی کار و سرمایه ایرانی.

ب_ چه کسی گفته که واردات و سفر بد است؟ واردات می‌تواند واردات کامپیوتر بهتر و تجهیزات راه‌سازی به‌روز باشد. مردم می‌توانند سفر کنند و تجربه به کشور وارد کنند. چرا فکر می‌کنیم مردم فقط برای خرید گوشی و تی‌شرت دلار می‌خواهند؟

ج- نرخ ارز که بالا برود، دولت‌ها احساس می‌کنند درآمدشان بیشتر شده است. فقر مردم و ثروت دولت، یعنی افزایش شکاف حاکمیت و ملت. گران شدن ارز و افزایش کاذب درآمد دولت، بی‌تدبیری مسئولین را پنهان می‌کند.

د- افزایش نرخ ارز به‌معنای پهن‌کردن فرش قرمز برای خارجی‌ها به بهای تنبیه نیروی کار ایرانی است. خارجی‌ها کباب ارزان بخورند درحالی‌که کارگر دستش به نان خالی هم نمی‌رسد؟