خواسته های ایران و آمریکا در مذاکرات وین کدامند؟

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

العربی الجدید نوشت: روز سه شنبه گذشته، دور پنجم از مذاکرات هسته ای وین بین ایران و ایالات متحده، بواسطه طرفهای دیگر حاضر در توافق هسته ای، یعنی آلمان، فرانسه، روسیه و چین، آغاز شد، تا توافق مذکور با بازگشت تهران و واشنگتن به تعهداتشان، احیا شود.

تمام طرفها از پیشرفت مهمی در این مذاکرات صحبت می کنند، ایران تاکید دارد که تفاهم های کلی برای حل اختلافات اصلی صورت گرفته، اما همزمان از وجود مسائل مورد اختلاف دیگری خبر می دهد. همانطور که نماینده روسیه در این مذاکرات، اولیانوف، با خوش بینی زیادی در مورد نتایج مذاکرات تا این لحظه سخن می گوید و پیش بینی می کند که به زودی توافق حاصل شود، ضمن اینکه این دور، دور آخر مذاکرات است. طرف اروپایی نیز با خوش بینی به مذاکرات نگاه می کند و اطمینان دارد مذاکرات وین به حصول توافقی منتهی خواهد شد.

اما طرف آمریکایی تا این اندازه خوش بین نیست و در حالی که از پیشرفت در مذاکرات و سازنده بودن آن می گوید، همزمان تاکید می کند که کارهای زیادی است که باید انجام شود. در همین رابطه، بلینکن وزیر خارجه آمریکا در هفته گذشته اظهار داشت که هنوز کشورش هیچ پالسی مبنی بر انجام اقدامات لازم از سوی ایران برای انجام بندهای توافق هسته ای در مقابل رفع تحریمها، مشاهده نکرده است.

در خصوص پیشرفت حاصل شده در مذاکرات تا این لحظه، منابع ایرانی همراه با مذاکرات وین، در گفتگو با العربی الجدید گفتند:" ایالات متحده با رفع تمام تحریمهای مربوط به پرونده هسته ای موافقت کرده، یعنی تحریمهایی که به موجب توافق هسته ای در سال 2015 برطرف شده بود و ترامپ در سال 2018 آنها را بازگرداند، اما با لغو تمام تحریمها مخالف است، این در حالی است که ایران بر رفع تمام تحریمها اصرار دارد و موافق مذاکره در مورد دیگر پرونده ها یعنی برنامه های موشکی و سیاستهای منطقه ای نیست. رفع تحریمهای مربوط به توافق هسته ای، مانع بزرگی در برابر مذاکرات نیست، چرا که واشنگتن بر آمادگی خود برای رفع تحریمهای مربوط به بخش های اقتصادی ایران تاکید می کند، اما ایران معتقد است که رفع این تحریمها به تنهایی فایده ای ندارد، به این دلیل که تحریمهای اساسی در میان آنهاست که به موجب قانون مبارزه با تروریسم وضع شده و شامل دو بخش مالی و نفتی می شود."

منابع ایرانی مذکور تصریح می کنند که دولت آمریکا در سه دوره اول مذاکرات وین، به تحریمهای مربوط به مبارزه با تروریسم، حقوق بشر و برنامه های موشکی پایبند مانده، اما در دور چهارم، نرمشی در برابر برخی تحریمهای مربوط به مبارزه با تروریسم نشان داد، که این روزنه مهمی در مذاکرات محسوب می شود. در همین رابطه، ایالات متحده اعلام کرده که تحریمهای نفتی و تحریمهای مربوط به بانک مرکزی ایران را به حالت تعلیق در می آورد، یعنی تحریمهایی که دولت سابق آمریکا به موجب قانون کاتسا، که مبتنی بر مبارزه با دشمنان آمریکا از طریق تحریمهاست و در سال 2017 به تصویب کنگره رسید. لازم به ذکر است دولت آمریکا در سال 2020 بار دیگر بخش های اقتصادی اصلی ایران، مثل بانک مرکزی، صندوق ملی توسعه، شرکت ملی نفت و شرکت کانتینرهای نفتی این کشور را در لیست تحریمهای خود جای داد، به این بهانه که بخش های مذکور به سپاه پاسدارن مرتبط هستند. هدف اصلی این اقدام آمریکا، بمب گذاری مسیر بازگشت واشنگتن به توافق هسته ای در آینده بود، بویژه آنکه نظر سنجی ها از احتمال پیروزی جو بایدن، خبر می داد.

منابع ایرانی در گفتگو با العربی الجدید افزودند: «آنچه واشنگتن مطرح می کند، تعلیق تحریمهای مربوط به صادرات نفتی و بانک مرکزی ایران است، نه رفع آن به طور کامل و آنچه باعث پیچیدگی رفع تحریمهای قانون کاتسا می شود، آن است که این قانون از جمله صلاحیتهای کنگره آمریکاست و رئیس جمهور، صلاحیت محدودی در این باره دارد. تعلیق این نوع تحریمها، مربوط به قانون مبارزه با تروریسم، مرهون جداول زمانی شش ماهه است، تا این مدت دوباره تمدید شود. بنابراین، تهران نگران بازی آمریکاست و بیم آن دارد واشنگتن از تمدید تعلیق این تحریمها بعنوان اهرم فشاری استفاده کند.

خواسته های آمریکا

به گفته منابع آگاه، اختلاف، به توسعه برنامه های هسته ای ایران در طول سه سال گذشته و پس از کاهش تعهداتش به توافق هسته ای مربوط است و در حالی که ایران اعلام کرده آماده بازگشت به اجرای همه تعهدات برجامی اش است، واشنگتن خواسته های بیشتری دارد. دولت آمریکا معتقد است که ایران پس از توقف عمل به تعهدات خود در برجام، ظرفیتهای هسته ای اش را توسعه داده، از این رو، بازگشت به اجرای این تعهدات، بدون از بین بردن آثار این توسعه، کفایت نمی کند. در همین راستا، منابع مذکور می گویند واشنگتن در جریان مذاکرات چند خواسته را مطرح کرده، اول، محدود شدن ذخایر اورانیوم غنی سازی شده، دوم، تمدید بندهای توافق هسته ای برای طولانی شدن مدت اعمال محدودیتها بر فعالیتهای هسته ای، که برخی از آنها در سالهای پیش رو به پایان می رسد.

به گفته منابع آگاه، در مورد خواسته اول، ایران مشکلی ندارد که با ذخایر اورانیوم غنی سازی شده خود، طبق توافق هسته ای رفتار کند، یعنی آن را برای فروش به خارج از کشور بفرستد، یا از اورانیوم موجود بعنوان سوخت نیروگاههای خود استفاده کند، اما در خصوص خواسته دوم، دولت آمریکا خواهان از بین رفتن سانترفیوژهای پیشرفته ای است که تهران در نطنز و فردو از آن استفاده می کند و در این باره ایران به شدت با خواسته آمریکا مخالف است، از این رو، روسیه با حمایت چین، راه حلی برای قرار گرفتن تمام این دستگاهها در مکانی داخل ایران و تحت نظارت سازمان بین المللی انرژی اتمی ارائه داده است. دولت آمریکا تا کنون این پیشنهاد روسیه را نپذیرفته و طرفها در حال بررسی راه حل های دیگری در مورد سانتریفیوژهای ایران هستند و آمریکا تعلیق تحریمهای بانک مرکزی و بخش نفتی ایران را منوط به حل مساله سانترفیوژها کرده است. در واقع آمریکا سعی دارد با این اقدامات دوره یک ساله ای را که ایران برای رسیدن به ساخت بمب اتمی به آن نیاز دارد را افزایش دهد. خواسته سوم آمریکا، مبتنی بر مخالفت واشنگتن با رفع ممنوعیت فروش سلاح به تهران است، که در سال 2020 پایان یافت، اما خواهان تمدید آن است.

اختلاف دیگری که در مذاکرات وین بین دو طرف اصلی وجود دارد، به شیوه بازگشت به توافق هسته ای مربوط است و براساس آن، طرف ایرانی همچنان اصرار دارد که آمریکا باید گام اول را با رفع تحریمها بردارد و سپس تهران به تعهدات خود بازگردد. به گزارش منابع آگاه، واشنگتن قبول کرده که گام اول را بردارد، اما مخالف رفع کلی تحریمهاست. در مرحله اول، واشنگتن تنها با رفع برخی تحریمها موافق است که در مقابل آن، انتظار دارد ایران به تعهداتش برگردد. به عبارت دیگر، آمریکا رفع یا تعلیق باقی تحریمها را منوط به بازگشت ایران به تعهداتش کرده، اما تهران بر موضع خود در مورد بازگشت هر دو طرف به تمام تعهداتشان پافشاری می کند.

این منابع تاکید می کنند که عملیات تنظیم پیش نویسها در مورد توافق نهایی نیست، بلکه در رابطه با توافقی است که تا کنون در مورد رفع تحریمها و گامهایی که لازم است ایران اتخاذ کند، حاصل شده و پس ز حل موارد اختلاف باقی مانده، پیش نویسها برای توافق نهایی یکی می شوند.

این در حالی است که تمام طرفها با شروع دور پنجم مذاکرات، تمام تلاش خود را به کار بسته اند تا در سریعترین زمان ممکن راه حل هایی برای موارد اختلاف بیابند.

نبود جایگزینی برای توافق هسته ای در برخورد با پرونده هسته ای ایران، عامل فشاری بر دولت آمریکاست که درگیریهای داخلی و خارجی زیادی دارد و سعی می کند با دادن امتیازهای مهمی در مساله تحریمهای تهران، توافق هسته ای را احیا کند.