چطور میوه و سبزی را تازه نگه داریم | اگر با خراب شدن سریع میوه و سبزیجات مشکل داری، بخون
هدف اصلی در نگهداری میوه و سبزیجات، شکر نعمت آن‌ها، یعنی استفاده درست است. هدف بعدی که در نتیجه هدف اصلی محقق می‌شود، بهره‌گیری بیشتر و سالم‌تر از آن‌ها برای خودمان و اعضای خانواده است. در این مقاله شما را با انواع روش‌های نگهداری میوه و سبزیجات در خانه آشنا خواهیم کرد.
پس اگر از دست سبزی‌های پلاسیده و میوه‌های کپک‌زده خسته شده و تصمیم گرفته‌اید اقتصادی‌تر زندگی کنید، اگر شما هم این پرسش را دارید که “چگونه میوه و سبزی را تازه نگه داریم”، تا آخر صفحه قدم چشمتان را از کلمات ما برندارید!
تازه بخرید و بی‌دغدغه مصرف کنید!
اولین نکته در نگهداری میوه و سبزیجات، تازه‌خریدن و تازه‌خوردن آن‌هاست. این نکته شبیه اصل «پیشگیری بهتر از درمان است» عمل می‌کند. اگر منطقه زندگی‌تان از مغازه‌های محلی فروش این دوست‌داشتنی‌ها دور نیست، یکی از تفریحاتتان را همین خریدهای تازه‌به‌تازه قرار دهید.
در این نوع خریدکردن، دغدغه نگهداری ندارید و در انرژی خودتان و وسایل به‌کاررفته، صرفه‌جویی می‌کنید. همچنین با مصرف اقلام تازه، از خواص بیشتری بهره می‌برید و نسبت فایده به هزینه مصرفی، به ۱۰۰ درصد نزدیک می‌شود؛ چراکه یخچال و فریزر هر دو از خواص مواد غذایی می‌کاهند.
نکته بعدی در تازه‌خوری، توجه به مصرف هر میوه و سبزی در فصل مخصوص به خودش است. بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها در فصلی که روییده می‌شوند خاصیت دارند. درواقع هدف رویش آن‌ها که سودرسانی به ماست، در همان فصل محقق می‌شود. پس تا حد امکان، مواد غذایی را برای فصولی غیر از خودشان ذخیره نکنید. البته این نکته برای سبزی‌ها کمتر صادق است و شما می‌توانید با توجه به مزاج خود و خانواده، با خشک‌کردن در فصول دیگر، از آن‌ها استفاده کنید.
خراب شدن میوه و سبزیجات
اگر هدف اصلی نگهداری میوه و سبزیجات را فراموش نکرده باشید، روبه‌انقراض‌ها برایتان مهم می‌شوند. منظور از آن‌ها، همان میوه‌ها و سبزی‌هایی هستند که لکه یا زدگی دارند و با جداکردن بخشی از آن‌ها می‌توان از بقیه اجزای سالمشان به‌خوبی استفاده کرد. این بی‌زبان‌ها معمولا ارزان‌تر از بقیه هستند و در سبدهایی غیرچشم‌گیر ریخته می‌شوند. برای شکر نعمت وجودشان، گاهی هم از میان آن‌ها خرید کنید و حتی یک «در آستانه انقراض» را از چرخه فساد کامل نجات دهید!
حالا برسیم به سوالی اصلی این مقاله؛ یعنی: چگونه میوه و سبزی را تازه نگه داریم؟ اگر به هر دلیلی معمولا با حجم زیاد خرید می‌کنید، روش نگهداری میوه و سبزیجات یکی از مهارت‌هایی‌ست که حتما به آن نیاز دارید. در ادامه چند روش برای نگهداری از این خوشمزه‌های مفید را معرفی می‌کنیم:
خشک‌کردن یا کاهش آب
خشک‌کردن یکی از روش‌های قدیمی و مطمئن برای نگهداری بخش زیادی از سبزیجات و بعضی میوه‌هاست. باکتری‌ها برای زنده‌ماندن به آب نیاز دارند و حذف آب کمک می‌کند تا ماده غذایی دیرتر به‌سمت تجزیه و نابودی برود. همچنین حذف آب، حجم و وزن مواد را کاهش می‌دهد و نگهداری آن‌ها را برای شما آسان‌تر می‌کند. خشک‌کردن کاری‌ست که تابه‌حال، حتما با نعنا و پونه و شوید انجام داده‌اید.
برای خشک‌کردن می‌توانید از آفتاب، فر یا دستگاه خشک‌کن استفاده کنید. سبزی‌هایی مثل نعنا، آویشن، پونه و غیره را می‌توانید از ساقه جدا و روی پارچه‌ای جلوی آفتاب پهن کنید. سپس آن‌ها را در یک پارچه یا کیسه کاغذی بریزید، خرد کنید و در شیشه‌ای دربسته نگهداری کنید. در تابستان می‌توانید فلفل قرمز و دلمه‌ای را هم به همین شیوه خشک کنید.
در فر می‌توانید چیزهایی مثل سیب، گلابی و ورقه‌های موز یا فلفل دلمه ای و کدو حلوایی را خشک کنید. در نگهداری میوه و سبزیجات با این روش، زمان و انرژی تقریبا زیادی صرف می‌شود. همچنین باید فر را روی کم‌ترین درجه حرارت قرار دهید و مراقب تنظیمات آن باشید تا سبزیجات نسوزد.
دستگاه خشک‌کن یا آب‌گیری هم روش سوم خشک‌کردن است که برای مبتدیان توصیه نمی‌شود. مشتری این دستگاه‌ها معمولا کسانی هستند که کسب‌وکاری در زمینه فروش میوه و سبزیجات خشک دارند؛ چراکه هزینه و مکان نگهداری آن برای استفاده خانگی مناسب نیست.
فریزکردن
انجماد یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای نگهداری میوه و سبزیجات است. فقط باید حواستان باشد که سبزی‌ها را قبل از فریزکردن بلانچ کنید. بلانچ‌کردن به فرایندی می‌گویند که ابتدا سبزی چند دقیقه در آب جوش قرار می‌گیرد و سپس به‌سرعت در آب یخ ریخته می‌شود. بلانچینگ آنزیم‌هایی را که منجر به فساد سبزی می‌شوند، کند یا متوقف می‌کند و باعث حفظ رنگ، طعم و بافت سبزیجات می‌شود. در فرایند فریزکردن، میوه‌ها به بلانچ‌کردن نیازی ندارند.
برای فریزکردن سبزیجات خیلی بهتر است که بعد از بلانچ‌کردن، به آن‌ها اجازه دهید خشک شوند. در این صورت مطمئن خواهید شد که به توده‌های یخی سفت و بزرگ تبدیل نمی‌شوند. یادتان باشد قبل از عملیات انجماد، روی هر بسته نام و تاریخ فریزکردن ماده غذایی را بنویسید. به‌طور کلی میوه‌ها تا یک سال و سبزیجات حدود ۱۸ ماه دوام می‌آورند.
تهیه ترشی
بله! ترشی علاو بر این‌که چاشنی بسیاری از سفره‌های ایرانی‌ست، یکی از روش‌های نگهداری میوه و سبزیجات به شمار می‌رود. این هنر شماست که در مواجهه با سبزیجات گوشه یخچال، آن‌ها را به شکل ترشی، سر سفره بیاورید و به چرخه مصرف برگردانید. ترشی به دو ماده اصلی نیاز دارد: نمک و سرکه. شما می‌توانید دو نوع ترشی درست کنید. ترشی سریع یخچالی و ترشی ماندگار که مرحله اضافه‌تر کنسروکردن را دارد.
برای درست‌کردن ترشی سریع، کافی‌ست مخلوط آب، نمک و سرکه جوشیده را روی خیار یا مخلوطی از سبزیجات دلخواه خود بریزید و تا حدود دو ماه آن‌ها را از فساد و خرابی دور کنید. بعد از سردشدن شیشه‌های ترشی، آن‌ها را در یخچال بگذارید و از ۴۸ ساعت بعد مصرف کنید تا مزه‌دار شده باشند. افزودن سبزی‌هایی مثل آویشن، شوید، رزماری و ادویه‌های دلخواه، به خوشمزه‌ترشدن ترشی کمک می‌کند.
تهیه مربا
نگهداری میوه و سبزیجات با درست‌کردن مربا یکی از خوشمزه‌ترین راه‌هاست؛ حقیقتا مراقب باشید! چون وقتی اعضای خانه طعم مربای خانگی را بچشند، دیگر دست از سرتان برنمی‌دارند و به مرباهای صنعتی راضی نخواهند شد. مرباها انواع مختلفی دارند و از این نظر دست شما حسابی باز است. بنابراین می‌توانید با سیب و به تا بالنگ و هویج، مربا بپزید و وعده صبحانه را لذت‌بخش‌تر کنید.
کنسروکردن
میوه‌ها و سبزیجات دوست‌داشتنی‌تان را به حمام آب گرم ببرید و تا یک سال از آن‌ها نگهداری کنید. فرایند کنسروکردن با حرارت‌دادن به ماده غذایی، آنزیم‌های فاسدکننده را ضعیف و شبیه به فرایند سرمایش و انجماد عمل می‌کند.
برای این کار، اول چند شیشه مناسب را چند دقیقه در آب جوش قرار دهید و به‌اصطلاح استریل کنید. سپس میوه‌ها یا سبزیجاتی مانند نخود سبز و ذرت را در شیشه بریزید و تا زمانی که پر شوند، داخل آن‌ها آب بریزید. در شیشه‌ها را محکم ببندید، آن‌ها را ایستاده در قابلمه آب جوش قرار دهید و بگذارید تا ۱۰ دقیقه بجوشند.
حالا شیشه‌ها را بااحتیاط بردارید و اجازه دهید خنک شوند. در این مرحله از نگهداری میوه و سبزیجات به روش کنسرو، در شیشه‌ها باید مقعر و تورفته شوند. چگونگی کنسروکردن میوه‌ها به ذائقه شما بستگی دارد و می‌توانید مقداری شکر و گلاب به آن‌ها اضافه کنید.
حفظ تازگی میوه و سبزی در یخچال، یکی از موضوعات مهم و زیرشاخه‌ای در بحث نگهداری از مواد غذایی است. بسیاری از مواد به‌راحتی در یخچال نگهداری می‌شوند؛ در حالی که بعضی از آن‌ها بهتر است خارج از آن محافظت شوند. سه اصل دما، گاز اتیلن و جریان هوا را باید در نگهداری میوه و سبزیجات در نظر داشته باشید.
بعضی از مواد مانند موز، کدو حلوایی و سیب‌زمینی به‌راحتی در دمای اتاق سالم می‌مانند و نباید آن‌ها را در یخچال بگذارید. این مواد به گردش هوا نیاز دارند و کیسه‌های پلاستیکی برای آن‌ها سم است و به فسادشان کمک می‌کند. اجازه دهید آن‌ها نفس بکشند تا ماندگاری بیشتری داشته باشند.
برخی میوه‌ها مانند سیب و موز به‌طور خودکار گاز اتیلن آزاد می‌کنند که رسیدن و در ادامه، پوسیدگی مواد حساس به اتیلن را سرعت می‌بخشند. در نگهداری میوه و سبزیجات باید به این نکته توجه کنید که برای مثال سیب را در کنار سبزیجات برگ‌دار، کلم، کاهو و بروکلی نگذارید. به‌طور کلی آن‌هایی که گاز اتیلن آزاد می‌کنند، چه در یخچال و چه خارج از آن، نباید در کنار دیگر مواد غذایی یک‌جا و بدون پوشش نگهداری شوند.
سیر و پیاز
این دو ماده محترم، باید خارج از یخچال و دور از رطوبت نگهداری شوند. سعی کنید آن‌ها را در جای تاریک و دور از سیب‌زمینی‌ها قرار دهید. چراکه رطوبت مناسب برای سیب‌زمینی‌ها ۸۵ تا ۹۰ درصد است و پیاز و سیر در رطوبت ۶۵ تا ۷۵ درصد شروع به سبزشدن می‌کنند. همچنین جریان هوا یکی از الزامات نگهداری سیر و پیاز است.
صیفی‌جات ریشه‌دار
صیفی‌جات غده‌ای و ریشه‌دار را که برگ‌های سبزی دارند، در پلاستیک یا ظروف دربسته در یخچال نگهداری کنید. صیفی‌جاتی مانند شلغم، هویج، چغندر، زنجبیل و تربچه از ستاره‌های ذخیره‌سازی طولانی‌مدت هستند و می‌توانید آن‌ها را بدون دغدغه در کنار بقیه میوه‌ها و سبزیجات قرار دهید. اگر آن‌ها را با ریشه و برگ‌هایشان می‌خرید، حتما قبل از گذاشتن در یخچال، ریشه‌ها را جدا کنید تا رطوبت صیفی‌جات را به خودشان جذب نکنند.
کلم و وابستگان
کلم و هم‌خانواده‌هایش هم از مقاومان عرصه ذخیره‌سازی هستند. آن‌ها را در ظروف دربسته بگذارید و اگر برش نخورده‌اند، می‌توانید بدون کیسه و ظرف هم در یخچال قرار دهید.
سبزی
سبزی‌ها در بحث نگهداری میوه و سبزیجات یکی از چالش‌های اصلی هستند. برای محافظت بهتر، آن‌ها را بدون شستن در کیسه‌های پلاستیکی بسته قرار دهید و در یخچال بگذارید. حواستان باشد رطوبت زیاد به پوسیده‌شدن سبزی‌های دارای برگ سرعت می‌بخشد. اگر قصد استفاده سریع بعد از شستشو را دارید، می‌توانید آن‌ها را در یک حوله تمیز پارچه‌ای یا کاغذی بپیچید. همچنین برای نگهداری طولانی‌مدت، برگ‌های پوسیده را جدا کنید و سبزی‌ها را در ظروف دربسته قرار دهید.
کرفس
کرفس، سطح کاری متفاوتی با بقیه دارد! می‌تواند تا چند هفته در کیسه دربسته ترد و تازه باقی بماند. حتی می‌توانید ساقه‌های آن را به قطعات کوچک‌تر برش بزنید و در آب و ظروف دردار نگهداری کنید.
سیب و گلابی
آن‌ها را در یک کیسه پلاستیکی یا ظرف دربسته در یخچال قرار دهید. سیب سرما را دوست دارد و در دمای اتاق، غمگین و آردآلود می‌شود. پس آن را در سردترین نقطه یخچال بگذارید. کیسه پلاستیکی باعث می‌شود گاز اتیلن آزادشده به بقیه مواد صدمه‌ای نزند؛ اما گلابی کمی فرق می‌کند. اگر گلابی‌ها نارس هستند، آن‌ها را در کیسه کاغذی یا کاسه بگذارید و در دمای اتاق قرار دهید. وقتی کمی نرم شدند، آن‌ها را در یخچال بگذارید و تا دو-سه هفته نگهداری کنید.
مرکبات
در نگهداری میوه و سبزیجات، مرکبات انواع مختلفی دارند. به‌طور کلی می‌توانید آن‌ها را تا یک هفته خارج از یخچال نگهداری کنید. پرتقال و گریپ‌فروت به گاز اتیلن حساس نیستند و می‌توانید آن‌ها را کنار سیب و گلابی بگذارید؛ اما مطمئن شوید لیموترش و لیموشیرین را جدا از تولیدکنندگان اتیلن قرار می‌دهید.
درنهایت برای نگهداری میوه و سبزیجات، هدف اصلی را که همان شکر نعمت‌ها و استفاده درست از آن‌هاست فراموش نکنید. تمام تلاش‌ها و مهارت‌آموزی‌ها را بر اساس این هدف بچینید تا نتیجه بهتری بگیرید.
