قرار بود صحبت های هویتی کودک باشد | اما جدیت بحث باعث شد تبدیل به مناظره جدی شود

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

جدیدترین قسمت برنامه تلویزیونی «جام‌جم» با موضوع و چالش هویت، کودک و نوجوان و رسانه پیش رفت. سیدجواد هاشمی کارگردان و بازیگر شناخته شده و محمدصادق باطنی مدیر شبکه کودک و امید میهمان این برنامه بودند و صراحت کلام و انتقادات دو طرف بحث‌ها را به سمت مناظره برد.

سیدجواد هاشمی آغازگر بحث شد و به سراغ موضوع انتخاب مدیران در تلویزیون رفت. او گفت: در دیدار با آقای جبلی این نکته را مطرح کردم چرا در انتخاب مدیران متأسفانه براساس تخصص‌های لازم صورت نگرفته است. آقای جبلی به من گفتند شما ناراحت هستید جوان‌ها را دعوت کردیم جای شما را بگیرند؟ من گفتم اتفاقاً خیلی ناراحتم از این جهت که تلویزیون مثل تریلی می‌ماند و نباید هرکسی که پایه دو دارد پشت فرمان آن بنشیند. اینجا جای شوخی کردن نیست!

وی افزود: اینجا جای حضور آدم‌های با تجربه است؛ اگر روزی به من بگویند یک مربی کودکستان مسئول شبکه پویا شده بیشتر خوشحال می‌شوم تا ببینم کسانی متأسفانه متولی امر مدیریت در عرصه بخش‌های مختلف هنری برای کودک و نوجوان شدند و هیچ تجربه خاصی ندارند.

هاشمی خاطرنشان کرد: من البته درباره آقای باطنی تحقیق کردم که قدری اطلاعات درباره حوزه نوجوانان دارند. به آقای سرشار هم احترام می‌گذارم که پیش از این عهده دار این مسئولیت بودند ایشان متأسفانه شایسته حضور برای شبکه پویا نبودند. وقتی حرف از شبکه تخصصی می‌زنیم باید به ابعاد تخصصی آن در مدیریت هم توجه کنیم. مخصوصاً الان کسی اینجا جلوی من نشسته که دو شبکه کودک و نوجوان (پویا و امید) به او سپرده شده است.

او سپس در پاسخ به این سؤال که آیا مخالف حضور جریان فکری و اندیشه‌ای در آنتن و حوزه کودک و نوجوان است، گفت: من مخالف نیستم. اندیشه نو همیشه خوب است. به شرطی که ببینیم چه اتفاقی افتاده است. آنچه که در شبکه پویا خاصه می‌بینم. شبکه پویا به جز تأمین چه چیزی دارد. چقدر فیلم‌های قدیمی یا جدید سانسور شده که برخی از آنها کامل دیده شود؛ فاجعه است. چه چیزی دارید الان در پویا ارائه بدهید.

محمدصادق باطنی در ادامه برنامه در پاسخ به سؤالی درباره استراتژی صداوسیما در حوزه کودک و نوجوان با توجه به دوره تحولی چیست و امروز شبکه کودک در تحقیق این مأموریت به کجا می‌رود، خاطرنشان کرد: بگذارید من اول سؤالی از آقای هاشمی بپرسم که آیا برنامه «یک خونه یک آشپزخونه»، «سر سفره خدا» و «خانه آب نباتی» و «انیمیشن ماجرای نوید» را دیده‌اید؟ می‌توانم چندین مورد دیگر نام ببرم. آقای هاشمی شما جزو قدیمی‌های سرود ما هستید امروز ببینید که چقدر در موضوع سرود ما پیش رفته‌ایم و تا 2، 3 هزار ویدئوی ما در پویش نوشت‌افزار دیده می‌شود و یک رکوردی محسوب می‌شود.

وی افزود: هنوز اتفاقات امروز به نوستالژی‌های دیرپا تبدیل نشده‌اند. بگوییم یک چیزی است که زمان گذشته و اثبات شده این اثر یا آثار ماندگارند. از «خونه مادربزرگه» و «آقای حکایتی» تا «زی‌زی‌گولو» به یکسری نوستالژی تبدیل شده‌اند. چون زبان‌شان زبان قصه بود و از این حیث جذابیت دارد. اما رفته رفته در دهه 70 تا نیمه دهه 90 در جهتی حرکت کردیم که هنوز هم رگه‌هایی از آن روی آنتن وجود دارد؛ به خاطر کم حوصله شدن و کمبود بودجه و شاید افزایش شبکه جنسی از کار به تلویزیون آمد که جنس خارجی داشت مبتنی بر بازیگری که به عمو خاله‌های تلویزیون معروف شدند. اما آن کارکردهای محتوایی و هویتی که در چند دهه گذشته بود را نداشتند.

باطنی با اشاره به تمرکز در حوزه کودک و نوجوان در سپهر رسانه‌ای سازمان صداوسیما، تأکید کرد: اگر امروز بخواهیم درباره کودک در تلویزیون صحبت کنیم فقط نباید درباره شبکه کودک صحبت کنیم. ما در حوزه کودک و نوجوان در کل سپهر سازمان صداوسیما مجموعه‌ای از اتفاقات را داریم که در دوره جدید با همیّت و جدیّتی پیگیری می‌شود. اما اتفاق دیگری همزمان افتاد؛ آن بزرگان و کسانی که در دهه 60 و 70 کارهای ماندگاری ساختند خودشان را با کودک در حال رشد، رشد ندادند و در واقع آن تجربه زیستی‌شان با کودک و نوجوان، نو به نو نشد.

وی خاطرنشان کرد: ما مجموعه‌ای از آثار را در پلتفرم‌ها دیدیم که ظاهراً کودک است چون متخصص این عرصه تولید کرده اما محتوا بزرگسال است. کودک می‌بیند جذب آن می‌شود اما قهقهه را بزرگتر می‌زند. در آنتن هم آرام آرام کارهای عروسکی و کودک به سمت بزرگسال رفتند و البته این فضا بیشتر در پلتفرم‌ها وجود دارد. ما در شبکه کودک فعالیت تخصصی که دوست ما آقای سرشار در شبکه شروع کردند این ریل را با مجموعه‌ای از ارتقائات در دوره تحول ادامه می‌دهیم؛ مبنای‌مان ورود به قصه و جهان خیال و رویاست. بازگشت و احیای حوزه‌های نمایشی روی آنتن و بازگرداندن حوزه عروسکی به کودک با تجربه عروسک‌خونه و خانه آب‌نباتی اتفاق افتاد.

مدیر شبکه امید و کودک گفت: نکته‌مان این است که امثال سیدجواد هاشمی که عمر خودشان را در حوزه کودک و نوجوان گذاشتند به نظرمن در طی دورانی که در سینما رشد کردند سن دغدغه‌ها، مسائل و نحوه پرداخت‌شان در حوزه کودک و نوجوان، بزرگسال شد. این بزرگان شاید کماکان برای بچه‌ها، دیدن و کار کردن‌شان برای کودک و نوجوان خاطره ایجاد می‌کند، اتفاقاً به خاطر نو به نو نشدن هنوز می‌خواهند با همان سلیقه و تجربه دهه 70 و 80 مخاطب را پای آنتن نگه دارند. اینجاست که نیاز به فکر جدید است.

وی ادامه داد: بدون شک تجربه بزرگان حوزه کودک لازم و ضروری است. از روزی که به شبکه کودک آمدم با تعداد بسیار زیادی از برنامه‌سازان، تولیدکنندگان، مجریان، بازیگران و درام‌پردازها و قصه‌نویسان گفت‌وگو داشتم و از آنها مشوت گرفتم. امروز این تجربیات باید وسط میدان باشند و این بی‌هنری من است اگر نتوانم آن تجربیات گرانسنگ را در کنار این افکار نو و بالنده قرار دهم و پیش ببرم.

سیدجواد هاشمی در واکنش به صحبت‌های باطنی گفت: شما در میان صحبت‌هایتان خیلی نرم به مرضیه برومند و کاری که در پلتفرم داشت پرداختید و حتی نسبت به خود من نکته‌ای گفتید که من کودک و نوجوان را نمی‌شناسم. 30 سال است افتخار معلمی دارم و همچنان با این بچه‌ها به اردو می‌روم. کودک و نوجوان را همیشه خوب می‌شناختم و می‌شناسم. من خودم مدعی آن هستم پرهزینه‌ترین کارهای کودک و نوجوان کار بنده بوده و ناگفته نماند چه بلاهایی بر سر من آمد تا این کارها به سرمنزل برسند و اکران شوند. من همیشه سعی کردم شتر گاو پلنگی باشد که خانواده بچه را به سینما بیاورد. اما هیچ‌وقت تلویزیون تیزرهای مرا پخش نکرد!

وی افزود: شما در تلویزیون مجبور نیستید این کار را بکنید. من همیشه خصوصی فیلم می‌سازم و شما دولتی! اگر منِ سیدجواد هاشمی پول کافی داشتم حتماً‌ کارهای ذی‌قیمت در شأن و منزلت کودکان سرزمینم می‌سازم اگر خانه شخصی و ماشینم را نفروخته باشم یقیناً کاری می‌سازم فقط کودک ببیند. از کارهای ترکیبی و داستانی نام بردید که به اندازه یک پنجم یک فیلم سینمایی من بودجه نداشته است. یعنی شما بچه‌ها را دست کم گرفتید.

بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون خاطرنشان کرد: اگر تأمین برنامه نتواند کارتون و انیمیشن شمان را دوبله کند هیچ‌چیز برای گفتن ندارید. تمام این کارهایی را که نام بردید کارهای عمیقی نیستند که به بچه‌ها نفوذ کنند و برای آنها تأثیرگذار باشند. من «آهوی پیشونی سفید» می‌سازم که بچه‌ها 30 بار آن را می‌بینند اما کاری که در تلویزیون تولید می‌کنید یک بار اگر ببینند خیلی شانس آوردید. خواهش می‌کنم از کاری که فشل است تعریف نکنید.

وی افزود: من برای شما (باطنی) فیلم نمی‌سازم برای تلویزیون هم فیلم نمی‌سازم. برای کسی فیلم می‌سازم در خانه‌اش اسم خدا نیست. در فیلم «پیشونی سفید» سرش را بالا می‌آورد و می‌گوید خدا کمکم کن و خدا کمکش می‌کند. یا در قصه «تورنادو» جایی می‌گوید خدا کم آوردم؛ خدا کمکش می‌کند. من این حرف‌ها را در کارهایم مطرح می‌کنم؛ این فرهنگسازی نیست؟!

باطنی در واکنش به صحبت‌های سیدجواد هاشمی، گفت: ما سال گذشته (شبکه کودک) کنار دو انمیشن خوبی بودیم یکی پسر دلفینی و دیگری لوپتو؛ یک رونقی را در حوزه انیمیشن ایجاد کردند. مفصل روی آنتن تبلیغ شدند. شبکه کودک الان خودش را کنار افراد و آثاری می‌داند که بتواند با خیال راحت تبلیغ آنها را بکند.

سیدجواد هاشمی در ادامه برنامه، گفت: من 8 فیلم سینمایی ساختم و در هر کدام از آنها سعی کردم قهرمان معرفی کنم. اما باید سلیقه کودکان را ببینیم. آنها امروز «باب اسفنجی» را چند باره می‌بینند چون سرگرم‌شان می‌کند. من مگر چقدر پول دارم و می‌توانم جذب سرمایه کنم؟ وقتی می‌روم فارابی می‌گویم می‌خواهم «شهر الاغ‌ها» را بسازم می‌گویند نساز! متن را نخوانده می‌گویند. کارهایی که به ارتقاء قوه خیال‌انگیزی کودکان کمک می‌کند.

وی ادامه داد: من فیلم‌هایی شبیه به کارهای خارجی می‌سازم برای اینکه مخاطب هدف من آدم‌هایی‌اند که نتفلیکس می‌بینند و نوجوانان فیلم‌هایی می‌بینند که ربطی به فرهنگ ایرانی ما ندارد و جزو پرفروش‌ترین‌ةای خاورمیانه به شمار می‌روند و این فاجعه است.

باطنی در ادامه برنامه به این نکته اشاره کرد: خیلی از سریال‌‌های معروفی که بچه‌های امروز مصرف می‌کنند میلیاردها دلار در نتفلیکس برای آنها هزینه می‌شود. اصلاً برای ساخت سریال‌های اختصاصی نوجوانانه بودجه و برنامه خاص دارند. وقتی منِ مدیر و تصمیم‌گیر، گسترده اندیشیدن و فرصت‌اندیشیدن به اندازه‌ای نباشد که این به چشم پروژه ملی دیده شده باشد. امروز اگر سلمان و موسی پروژه ملی‌اند حوزه تولید محتوای اختصاصی هویت‌ساز کودک و نوجوان نیز باید یک پروژه ملی باشد.

سیدجواد هاشمی در ادامه گفت: تلویزیون اگر مدعی این است آینده این کشور دست بچه‌هاست به جای سلمان و موسی کار کودک بسازد. من اصلاً قبول ندارم. آنها باید تعطیل بشوند؛ ما بچه‌ها را رها کردیم و خوراک نداریم.

باطنی در واکنش به این نکته گفت: ما باید در عرض سلمان و موسی کار کودک بسازیم. تعطیل کردن اتفاق درستی نیست./تسنیم