خبر بد از مذاکرات هسته ای وین | مذاکرات سکته کرد

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

اخبار رسیده از وین حاکی از آن است که پس از ارائه پیشنهادات ایران در قالب دو سند رفع تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای، دو کارگروه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها تشکیل جلسه داده و قرار است پس از این جلسات، نشست کمیسیون برجام تشکیل و درباره ادامه روند مذاکرات تصمیم‌گیری شود.

علی باقری مذاکره‌کننده ارشد و سرپرست هیات مذاکره‌کننده ایرانی نیز روز گذشته اعلام کرد؛ ایران در سند سومی که به طرف‌های مقابل در برجام ارائه می‌شود درباره مدت راستی‌آزمایی از رفع تحریم‌ها، نقطه نظرات و پیشنهادهای خود را بیان می‌کند.

باقری با تاکید بر اینکه رفع تحریم‌ها گام به گام نیست، افزود: ما سه سند داریم و مدت راستی‌آزمایی از رفع تحریم‌ها در سند سوم است که هنوز تحویل طرف‌ها نشده است.

ارائه دو سند رفع تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای به طرف‌های مذاکرات از سوی هیات ایرانی و وعده علی باقری برای ارائه سند سوم، دلیلی روشن و متقن بر این مسئله است که ایران نه تنها با اعزام تیم کارشناسی کامل وارد فرآیند مذاکرات وین شده بلکه با دست پر و ارائه ابتکارات راهگشا همه تمهیدات لازم برای پیگیری مذاکراتی سازنده و نتیجه‌محور را پیش‌بینی کرده است.

این نکته از آن جهت اهمیت دارد که ضلع غربی ۱+۴ به پیروی از خواست و اراده واشینگتن، حتی پیش از آغاز این دور از مذاکرات، به دلیل عدم اراده لازم برای حصول توافق، با تکیه بر عملیات روانی سنگین تنها بر بازی «مقصریابی» متمرکز شده و تمام تلاش خود را به کار بسته تا تقصیر عدم توافق احتمالی را متوجه ایران سازد.

حال آنکه آمادگی ایران و ارائه راهکارهای روشن و عملیاتی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در فاصله زمانی میان پایان دور قبلی مذاکرات در دولت دوازدهم تا زمان آماده شدن تیم جدید در دولت سیزدهم، فعالیت‌های جامعی را جهت آمادگی برای حضور در مذاکرات انجام داده است. در مقابل؛ اطلاعات رسیده به «نورنیوز» حاکی است که کشورهای غربی حاضر در مذاکرات که پیش از شروع دور جدید بر ضرورت پیگیری پیش‌نویس‌های اولیه در شش دور مذاکره قبلی تاکید داشتند، هیچ‌گونه ابتکاری را روی میز مذاکرات قرار نداده و عملا باعث کند شدن روند مذاکرات شده‌اند.

باید توجه داشت که گرچه ایران از ابتدا اعلام کرده دست‌یابی به توافق خوب را قربانی سرعت در مذاکرات نخواهد کرد اما عدم آمادگی طرف‌های اروپایی عملا باعث کند شدن بی‌دلیل روند مذاکرات شده و مسیر رو به جلوی آن را دچار سکته کرده است.

بر این اساس، به نظر می‌رسد با توجه به عدم آمادگی طرف‌های غربی برای پیشبرد مذاکره‌ای حرفه‌ای، راهگشا و نتیجه‌محور، باید مطابق روال گذشته در انتظار شدت گرفتن بازی مقصریابی غربی‌ها علیه ایران باشیم.

اظهارات روز گذشته «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات متحده که گفته؛ «در آینده بسیار نزدیک می‌توانیم قضاوت کنیم که آیا ایران واقعاً قصد دارد با حسنِ‌نیت در مذاکرات مشارکت کند یا خیر» در همین راستا قابل ارزیابی است و نشان می‌هد که متاسفانه سه کشور اروپایی همچنان توان ایفای نقش مستقل از اراده کاخ سفید را در مذاکرات ندارند.

وضعیت بازار ارز بعد از مذاکرات

قیمت درهم امارات حوالی ظهر امروز روی ۸ هزار تومان قرار داشت و معادل درهمی قیمت دلار، ۲۹ هزار و ۳۸۴ تومان به دست می‌آمد که از قیمت دلار بازار آزاد ۱۶۴ تومان بیشتر بود، شکاف بین قیمت دلار آزاد و معادل درهمی آن نسبت به روز گذشته قدری بزرگ شده بود، اما اختلاف قیمت بین دلار سنا و متشکل با بازار آزاد که در روزهای گذشته رشد شدیدی داشت، بیشتر جلب توجه می‌کرد.

قیمت دلار آمریکا عصر روز گذشته روی ۲۹ هزار و ۱۱۰ تومان قرار داشت و در شروع معاملات امروز با رشد ۱۱۰ تومانی روی ۲۹ هزار و ۲۲۰ تومان قرار گرفت. قیمت دلار در معاملات روز دوشنبه رقم‌هایی بالای ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان را به ثبت رساند و در روز گذشته قدری کاهش یافت. احتمال دارد قیمت دلار تا بیرون آمدن خبری مهم از مذاکرات احیای برجام زیر مرز ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان نوسان کند و نوسان‌گیران از قدرت اخبار برای بالا و پایین بردن قیمت استفاده و سود کسب کننند.

واگرایی قیمت‌ها در بازار ارز

قیمت درهم امارات حوالی ظهر امروز روی ۸ هزار تومان قرار داشت و معادل درهمی قیمت دلار، ۲۹ هزار و ۳۸۴ تومان به دست می‌آمد که از قیمت دلار بازار آزاد ۱۶۴ تومان بیشتر بود، شکاف بین قیمت دلار آزاد و معادل درهمی آن نسبت به روز گذشته قدری بزرگ شده بود، اما اختلاف قیمت بین دلار سنا و متشکل با بازار آزاد که در روزهای گذشته رشد شدیدی داشت، بیشتر جلب توجه می‌کرد. قیمت دلار سنا ظهر امروز ۲۶ هزار و ۶۴۵ تومان بود و ۲ هزار و ۵۷۵ تومان با قیمت دلار آزاد فاصله داشت. اختلاف قیمت دلار متشکل و آزاد نیز ظهر امروز نزدیک به ۱۱ درصد بود. شکاف بین قیمت دلار متشکل و آزاد همراه با رشد قیمت دلار در هفته اخیر بزرگ شده است. قیمت دلار آزاد با وجود این شکاف بزرگ هنوز کاهش نیافته است. احتمال دارد اگر اندازه این شکاف همین قدر بزرگ باقی بماند، صادرکنندگان انگیزه پیدا کنند که به طرقی ارز خود را نه در بازار متشکل، بلکه در بازار آزاد عرضه کنند و در این صورت، قدرت بازار متشکل در کنترل نوسانات قیمت کاهش می‌یابد.

احیای برجام به راحتی محقق نخواهد شد؟

اخباری که تا اینجای کار از مذاکرات بیرون آمده نشان می‌دهد، توافق به راحتی حاصل نخواهد شد. دیپلمات‌های اروپایی سانتریفیوژهای ایران را از جمله مسائلی عنوان کردند که در مذاکرات بر سر آن‌ها اختلاف وجود دارد و مثل اینکه هنوز مشخص نشده است که مذاکرات قرار است از جایی که در دور ششم پایان یافت آغاز شود یا خیر، با این وجود کاخ سفید هنوز بازگشت دوجانبه به برجام را بهترین گزینه در دسترس می‌داند.

قیمت سکه بالای مرز ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان ایستاد

قیمت طلای جهانی در ساعت ۱۲ و ۸ دقیقه ظهر امروز روی ۱۷۷۸ دلار قرار داشت و نسبت به ساعت مشابه روز قبلی تغییراتی منفی را به ثبت رسانده بود، با این وجود قیمت سکه تحت تاثیر نوسان صعودی قیمت دلار افزایش یافت و در شروع معاملات امروز بالای مرز ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان قرار گرفت. قیمت سکه صبح امروز از عصر روز گذشته ۷۵ هزار تومان بالاتر بود و روی ۱۲ میلیون و ۶۳۰ هزار تومان قرار داشت. حباب قیمتی سکه نیز روی ۳.۳ درصد قرار داشت که قدری بزرگ شده بود و از انتظارات افزایشی در بازار سکه حکایت می‌کرد.

برای جمع‌بندی می‌توان گفت قیمت دلار آمریکا در شروع معاملات امروز قدری افزایش یافت. شکاف بین قیمت دلار متشکل و آزاد نسبت به مقادیر متعارف ماه‌های اخیر بزرگ است. قیمت درهم امارات روی مرز ۸ هزار تومان ایستاد. قیمت سکه تحت تاثیر رشد قیمت طلا از مرز ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان عبور کرد. اندازه حباب قیمتی سکه ۳.۳ درصد به دست می‌آمد که قدری بزرگ شده بود و از انتظارات افزایشی در بازار سکه حکایت داشت.

چالش پیش بینی نشده بر سر راه مذاکرات وین

پنج ماه طول کشید تا بالاخره مذاکرات هسته ای ایران از سر گرفته شود. با این حال ممکن است پیش از این که مذاکرات روی دور بیافتد، با حواشی پیش رو دچار مشکل شود.

به گزارش اقتصادنیوز، مذاکرات احیای برجام در شهر وین با وقفه ای پنج ماهه آغاز به کار کرده است. با این حال وقوع یک مسئله در روزهای اخیر از نگاه تحلیل گران می تواند مسیر مذاکرات را تغییر دهد. استفانی لیختنشتاین، گزارشگر پالیتیکو با انتشار گزارش با عنوان «مذاکرات هسته ای در بحبوحه نگرانی ها نسبت به شدت گرفتن غنی سازی دچار تلاطم می شود» به بررسی این موضوع پرداخته است.

 پنج ماه طول کشید تا بالاخره مذاکرات هسته ای ایران از سر گرفته شود. با این حال ممکن است پیش از این که مذاکرات روی دور بیافتد، با حواشی پیش رو دچار مشکل شود.

در روزهای اخیر دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان هشدار داده اند که مذاکرات برای بازگرداندن دوباره ایالات متحده و ایران به توافقی که در ازای ازای لغو تحریم‌ها تهران برنامه هسته‌ای خود را محدود کند، با لحظه‌ای درنگ حساس روبه‌رو شده است. موضوع از آن جا آب می خورد که پایگاه خبری اکسیوس در روزهای اخیر خبر داده که اسرائیل با ادعای این که ایران درصدد دسترسی به اورانیوم نود درصدی است و به مقامات غربی هشدار داده است [ادعایی که چهارشنبه شب توسط رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی رد شد].

دیپلمات های وابسته به تروئیکای اروپایی گفته اند در صورت صحت این گزارش این امر بسیار محتمل است که اساسا این مذاکرات به هم بخورد. این دیپلمات ها روز سه شنبه در جمع خبرنگاران در وین گفتند: «این مسئله به طور جدی روند مذاکرات را به خطر می اندازد». آنها ادعا داشتند که هدف از این مذاکرات رسیدن به توافقی است که ماهیت منحصراً صلح آمیز برنامه هسته ای ایران را تضمین کند، در حالی که این ماجرا چنین هدفی را به چالش می کشد.

مهم صحت چنین ادعایی نیست، در هر صورت تحول در توسعه برنامه هسته ای ایران و موضع سخت دولت ابراهیم رئیسی در برابر تقاضای شروع مجدد مذاکرات بر بدبینی دیپلمات های غربی تا قبل از بازگشت به وین افزوده بود. این دیپلمات های اروپایی گفته اند در این هفته مشخص می شود که آنها چقدر در مذاکرات جدی هستند و اگر این چنین نباشد به مشکل خواهیم خورد.

در این شرایط، انریکه مورا، مقام ارشد اتحادیه اروپا که مذاکرات را هماهنگ می کند، تلاش کرده است تا خوش  بین بماند. او روز دوشنبه به خبرنگاران گفت به وضوح اراده جدی هیئت ایرانی برای مشارکت در کار احیای برجام قابل مشاهده است.

با همه این شرایط و با وجود هوای سرد و طوفانی در وین و علی رغم شرایط قرنطینه ناشی از COVID-19 که مغازه‌ها و حتی بازارهای معروف کریسمس وین را بسته نگه داشته، در ابتدای هفته دیپلمات‌ها خیالشان راحت بود که بالاخره سر میز نشسته اند.

ایران که از زمان به قدرت رسیدن ابراهیم رئیسی اعلام کرده بود که زمان نیاز دارد تا موضع خود را نسبت به مذاکرات مشخص کند، بالاخره پس از وقفه چند ماهه به وین بازگشت. اما در طول همین مدت تهران از این زمان برای برداشتن گام‌های بیشتری برای تسریع برنامه هسته‌ای خود استفاده کرد -از جمله غنی‌سازی بیشتر اورانیوم و افزودن سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر. علی رغم گزارش جنجال برانگیز این هفته آکسیوس، ایران همچنان تاکید دارد که برنامه هسته ای اش صلح آمیز است.

عزم جدی ایران

ایران در حرکتی عموما نامتداول، هیئتی چهل نفره را به وین گسیل کرده است که این حاکی از تلاشی آشکار برای نشان دادن جدیت خود در گفتگوها است -به ویژه در مورد موضوع لغو تحریم های غرب. در میان این هیئت نه تنها علی باقری کنی، رئیس هیئت مذاکره کننده، بلکه معاونان اقتصادی و حقوقی وزیر امور خارجه، قائم مقام بانک مرکزی، معاون وزیر اقتصاد و همچنین معاون وزیر نفت نیز حضور داشتند.

اما فارغ از این مسائل، دیپلمات‌های اروپایی همچنان سردرگم از این هستند که هنوز دقیقاً نمی‌دانند ایران چه مقدار از پیش‌نویس‌هایی را که در شش دور گذشته مذاکرات در وین مورد مذاکره قرار گرفته بود، اکنون می‌پذیرد.

ارجاع به پیش نویس اولیه؛ سانتریفیوژهای مورد مناقشه

طبق توافق اولیه، ایران موافقت کرد که برنامه هسته‌ای خود را در ازای کاهش تحریم‌های اقتصادی محدود کند. مذاکره کنندگان در وین در تلاش هستند تا با توافق بر روی یک برنامه گام به گام متوالی که ایالات متحده و ایران را به برجام بازگرداند، توافق اولیه را بازگردانند.

در جریان مذاکرات فشرده قبلی، مذاکره کنندگان یک پیش نویس اصلی با تعهدات سیاسی و همچنین سه ضمیمه در مورد لغو تحریم‌ها، محدودیت‌های هسته‌ای و توالی گام‌هایی که ایالات متحده و ایران هر کدام باید بردارند، تهیه کرده بودند. مذاکره کنندگان تخمین زده اند که تقریباً 70 تا 80 درصد از توافق کامل شده است و 20 تا 30 درصد باقیمانده حاوی دشوارترین مسائل مورد اختلاف است -از جمله اینکه با سانتریفیوژهای پیشرفته ایران چه باید کرد.

باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد جدید هسته‌ای ایران گفته: «تمام موضوعاتی که در شش دور گذشته به نتیجه رسیده قابل مذاکره است». وی افزود: «آنچه ما از شش دور گذشته داریم یک پیش نویس است و نه یک توافق. و هر پیش نویسی قابل مذاکره است». از جمله دلایلی که ممکن است اکنون کار دقیق پیش نویس متون با پیچیدگی بیشتر مواجه شود این است که باقری کنی برخلاف عباس عراقچی که به زبان انگلیسی تسلط داشت، از طریق مترجم صحبت می کند.

پلنB  چیست؟

اگر ایران علاقه جدی به دیپلماسی نشان ندهد، هنوز مشخص نیست که هر کشور چه برنامه‌ای برای مواجهه با این مسئله دارد. ایالات متحده بررسی گزینه نظامی را رد نکرده است و این در حالی که اروپایی ها به احتمال زیاد سعی در حفظ همبستگی -از جمله با روسیه و چین- و افزایش فشار سیاسی بر تهران خواهند داشت.

پس از نشست رسمی روز دوشنبه کمیسیون مشترک (نهاد مسئول نظارت بر اجرای توافق هسته‌ای)، دیپلمات‌ها وارد کارگروه‌هایی شدند که به طور مفصل به رفع تحریم‌ها و محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران می‌پردازند.

ایران هنوز مستقیماً با ایالات متحده مذاکره نمی کند و در عوض به دیپلمات های اروپایی برای ارائه پیام های شفاهی و کتبی به هیئت واشنگتن به رهبری رابرت مالی -نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران- متکی است. تیم آمریکایی در یک هتل مجزا در نزدیکی هتل کوبورگ - جایی که مذاکرات اصلی در آنجا در حال انجام است-مستقر است.

دیپلمات‌های ارشد اروپایی معتقدند این لحظه حساسی است که پس از ماه‌ها آماده‌سازی انتظارش را داشتیم، و امیدواریم طرف ایرانی پیشنهادات ملموس و عملیاتی داشته باشند. مشخص نیست این دور از مذاکرات تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، اما برخی انتظار دارند حداقل تا روز جمعه ادامه داشته باشد. یک دیپلمات ارشد اروپایی به شوخی گفت: «ما چمدان های بزرگی با خود آورده ایم و تا زمانی که لازم باشد می توانیم ادامه دهیم».