فوری / یارانه سوم از راه رسید | ثبت نام یارانه جدید چگونه است؟

پایگاه خبری تحلیلی پیشنهاد ویژه :

در چند ماه اخیر و با روی کار آمدن دولت جدید با وعده رییس جمهور در مورد پرداخت یارانه جدید،در موعد پرداخت یارانه ها این گمانه زنی ها پیش می آید که یارانه پرداختی با کمی تغییرات و افزایش همان یارانه جدید دولت رییسی باشد . رییسی وعده یارانه جدید را در آذر ماه داده بود که با پرداخت یارانه معیشتی ، یارانه بگیران امیدوارند که یارانه جدید همزمان با یارانه نقدی آذر پرداخت شود.در ادامه به آخرین اخبار از یارانه جدید می پردازیم.

امروز همزمان با ۲۸ آذرماه، قانون هدفمندی‌ یارانه‌ها ۱۱ ساله شد، ‌ اما یارانه‌های نقدی هنوز همان روال معیوب پایه گذاری شده در دولت احمدی‌نژاد، حجیم شده در دولت روحانی و مبهم در دولت فعلی را ادامه می‌دهد و تکلیف مشخصی ندارد.

 وقتی حرف از قانون هدفمندی یارانه‌ها می‌شود انگار فقط همان یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی،  تمام این قانون بوده است، عجیب هم نیست چرا که از سال ۱۳۸۹ که دستور اجرای آن با لبخند رییس جمهور وقت در رسانه ملی صادر شد تا کنون حداقل ۵۰۰ هزار میلیارد تومان خرج همین مبلغ بی ارزش کمتر از ۵۰ هزار تومانی در ماه شده است.

قانون هدفمندی یارانه‌ها جزئی از برنامه تحول  اقتصادی ایران بود که به اینجا رسیده است، قرار بود حذف تدریجی سوبسید از حامل‌های انرژی و مطابقت با قیمت‌های منطقه صورت گیرد، در کنار آن جهت پوشش آسیب‌های احتمالی اجرای قانون، از درآمد ناشی از آن  ۵۰ درصد به صورت نقدی و غیرنقدی بین خانوارها، ۳۰ درصد در بخش‌های تولیدی، فرهنگی، اجتماعی و سلامت جامعه و ۲۰ درصد مانده هم برای تامین بخشی از هزینه‌های دولت اختصاص پیدا کند.

اما سال‌ها دولت برای ۹۵ درصد ایرانی یعنی حدود ۷۸ میلیون نفر از نیازمند تا غیر نیازمند بدون اینکه این روال را تغییر دهد، سالانه ۴۲ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت کرده است، این مبلغ تا سال‌ها به دلیل عدم توازن منابع هدفمندی با هزینه آن حتی با کسری مواجه بود و از بانک مرکزی هم برای آن استقراض شد پس هیچ منبعی باقی نماند تا سهم سایر بخش‌ها را پاسخگو باشد و هر آنچه بدست آمد خرج یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی شد.

دولت دهم که کاری برای اصلاح رویه‌ای که خود آغاز کرده بود نکرد، دولت یازده و دوازدهم هم قبل از ورود، اصلاح رویه پرداحت یارانه ها را در اهم شعارهای انتخاباتی خود در حوزه اقتصادی قرار داد ولی درعمل کاری از پیش نبرد و برای اصلاح قیمت حامل‌های سوخت به جای روند تدریجی تا رسیدن به هدف قانون، فقط دوبار با فاصله زیاد بین سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۹ اقدام کرد و قیمت بنزین را افزایش داد، ولی همین تغییر هم نه تنها یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی ۷۸ میلیون نفری را تغییر نداد، بلکه یارانه دیگر در قالب کمک معیشتی اضافه کرد و هزینه یارانه‌های نقدی ماهانه را از ۴۲ هزار میلیارد در سال به بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان رساند.

دولت گذشته تکلیف چند ساله حذف سه دهک بالای درآمدی را به بهانه نبود اطلاعات کافی، ‌احتمال اشتباه در حذف و یا تبعات اجتماعی آن اجرا نکرد و این سوال را بی پاسخ گذاشت که اگر امکان شناسایی دهک‌بالا و حذف آنها را بین یارانه‌بگیران داشت تا به مابقی فقط کمک معیشتی پرداخت کند چرا در مورد یارانه نقدی چنین نکرد؟ این در حالی است که در سال ۱۳۹۹ و با افزایش قیمت بنزین حدود ۶۰ میلیون نفر را از بین ۷۸ میلیون یارانه بگیر برای پرداخت یارانه معیشتی انتخاب کرده بود.

یارانه سوم در راه است

اما در دولت فعلی بیش  از جریان یارانه ‌های نقدی بحث درباره یارانه پنهانی بوده که سالانه ۸۵ میلیارد دلار برآورد شده است و اقدام اصلاحی در این رابطه ظاهرا در اولویت قرار دارد و از جمله آن جریان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بوده و در لایحه بودجه سال آینده نیز به صراحت به آن وارد شده است.

جریان پیش‌بینی شده برای سال بعد نشان می‌دهد که در مورد یارانه نقدی روال مانند دو دولت گذشته است؛ همچنان عدد ۴۲ هزار میلیاردی در ردیف پرداخت یارانه نقدی و بیش از ۳۰ هزار میلیاردی هم برای کمک معیشتی باقی مانده که بیانگر ادامه پرداخت یارانه‌ها سابق است، مانند گذشته (به غیر از امسال) تاکید بر حذف خانوارهای  پردرآمد است که تضمینی برای آن نیست ولی اگر چنین اتفاقی افتد، منابع آن احتمالا صرف افزایش یارانه کم درآمدها خواهد شد.

اما با توجه به وعده پرداخت نقدی بابت جبران حذف ۴۲۰۰ تومانی، احتمال ورود یارانه سوم وجود دارد و اینکه به چه ترتیبی باشد هنوز مشخص نیست.

درهر صورت ۱۱ سال از اجرای قانون پرحاشیه هدفمندی یارانه‌ها گذشته و هنوز نه مجلس توانسته نظارت مناسبی برای اجرای دقیق قانون و تکالیف بودجه‌ای آن داشته باشد و نه دولت ها عزم جدی برای اصلاح این رویه داشته‌اند و به نظر هم نمی رسد که با این روال، فعلا زمانی برسد که پرداخت های نقدی سامان یافته و منابع هدفمندی در جای خود خرج شود، این در حالی است که افزایش قیمت بنزین و سایر درآمدهای پیش بینی شده در قانون در سال‌ها اخیر موجب شده تا دولت پرداختی هم به سایر بخش‌ها داشته باشد وگرنه با روال گذشته، هیچ گاه پرداخت نقدی اجازه رسیدن سهم سایر بخش‌ها را نمی‌داد.

رئیسی وعده داده بود که از آذر ماه یارانه جدید پرداخت شود. ماه گذشته هم او برخی از چهره‌های اقتصادی را به پاستور دعوت کرد تا از آنها برای مسائل اقتصاد نظرخواهی کند.

 آنگونه که احمد توکلی گفته بود محور جلسه اقتصادی با رئیس جمهور تصمیم‌گیری درباره حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی بود و پاسخ به این سوال که چگونه باید حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را جبران کرد؟ توکلی گفته بود یکی از پیشنهادات این جلسه، پرداخت یارانه ۱۱۰ هزار تومانی بود.

یارانه نقدی جدید در راه است؟

کمی بعد گفته شد دولت فعلا برنامه‌ای برای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی ندارد و همچنان به پرداخت آن ادامه می‌دهد. این خبر خود به خود به معنای این بود که یارانه نقدی ۱۱۰ هزار تومانی منتفی است و فعلا پرداخت نمی‌شود.

اما رئیسی در سخنان خود دوباره به مساله حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اشاره کرد و گفت: دولتش در نظر دارد که دست دلال‌ها را از ارز ترجیحی حذف کند و کاری کند که این ارز مستقیم وارد جیب مردم شود.

او گفت: در دولت تمهیداتی برای این قضیه اندیشیده شده که بتوانیم دست دلال ها را قطع کنیم و این امکان مستقیم در جیب مردم قرار بگیرد. در دولت بنا داریم در نظام توزیع و هم در تخصیص اعتبارات جریان دلالی و سوداگری را قطع کنیم و به طرف این برویم که مردم بهره‌مند شوند.

 به نظر می‌رسد که این گفته‌های رئیسی به معنای این است که دولت می‌خواهد ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاها را حذف کند و اعتبار آن را به شکل دیگری در اختیار مردم قرار دهد.

یارانه نقدی امسال پرداخت می‌شود؟

اما یارانه جدید، در سال جاری پرداخت می‌شود؟ به نطر می‌رسد اگر برنامه دولت حذف یارانه ارز ۴۲۰۰ تومانی و پرداخت یارانه نقدی باشد، پرداخت این یارانه به سال بعد موکول شود.

چون قرار است اعتبار این یارانه از محل ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین شود. یعنی دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاها را حذف کند و اعتبار آن را به صورت نقدی به مردم بدهد. به گفته رئیسی در ابتدای سال جاری پیش‌بینی شده که ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی پرداخت شود. اما رئیسی گفته کل این اعتبار خرج شده و چیزی از آن به دولت جدید نرسیده. پس این به آن معناست که اعتباری برای پرداخت یارانه جایگزین وجود ندارد.

اما احتمال دارد که در بودجه سال ۱۴۰۱ این اعتبار به جای پرداخت به دلالان و واسطه‌گران به مردم داده شود.

ثبت نام افراد برای دریافت یارانه جدید

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ارسال پیشنهاداتی به دولت، ضمن تعیین ملاک‌های تعیین خانواده ثروتمند برای حذف یارانه نقدی، معیشتی و سایر یارانه ها، نحوه ثبت نام متقاضیان جدید برای دریافت این یارانه‌ها را مشخص کرد.

براساس پیشنهادی که وزارت تعادن، کار و رفاه اجتماعی به دولت ارائه کرده است و در صورت تصویب نهایی در دولت، سازمان ثبت اسناد و املاک، نیروی انتظامی، بانک مرکزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان امور مالیاتی کشور، بیمه مرکزی، گمرک، سازمان بورس، خرانه داری کل کشور، سازمان تامین اجتماعی، صندوق‌های بازنشستگی وابسته به وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، کلیه صندوق‌های وابسته به سایر دستگاه‌های اجرایی و صندوق بازنشستگی کانون وکلا موظف خواهد بود ضمن در اختیار گذاشتن داده‌های مورد نیاز پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان ا، تغییرات داده‌ها را به صورت آنلاین در اختیار وزارت تعان، کار و رفاه اجتماعی قرار دهند.

همچنین در پیشنهاد دیگر وزارت تعادن، کار و رفاه اجتماعی که اخیرا به دولت ارائه کرده، آمده است: براساس ماده (۵) آیین نامه اجرایی تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، ثبت نام از افراد متقاضی دریافت یارانه نقدی، یارانه حمایت معیشتی خانوار و سایر یارانه‌ها از جمله افراد جدید، افرادی که تاکنون ثبت نام نکرده اند و افرادی که منصرف شده اند، برعهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار داده شده است.

از آنجایی که با توجه به زیرساخت‌های فنی سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و همچنین به منظور جلوگیری از سردرگمی مشمولین دریافت یارانه، هرساله برنامه دولت بر این بوده که سازمان مذکور امکان ثبت نام برای افرادی که موفق به ثبت نام نشده اند را فراهم نماید، لذا همانند قانون بودجه سال ۱۳۹۹، این مهم در بند (۴) تبصره (۱۴) لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور نیز مد نظر قرار گرفت، اما در مجلس شورای اسلامی این بند تغییر پیدا کرد و تحت عنوان بند (ب) تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور مقرر شد: «سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی حسب مورد نسبت به ثبت نام و پرداخت یارانه هدفمندی و نیز معیشتی و سایر یارانه‌ها به کلیه افراد واجد شرایط از جمله افراد جدید و افرادی که تاکنون ثبت نام نکرده اند و یا منصرف شده اند، اقدام نمایند».

اما در پیش نویس آیین نامه اجرایی بند یاد شده که از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور به هیئت وزیران ارایه شد، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف به ثبت نام از افراد متقاضی یارانه نقدی شده و این بند بدون هیچ تغییری تحت عنوان ماده (۵) آیین نامه اجرایی یاد شده تصویب گردید.

این درحالی است که مستندات و سرویس استعلام هدفمندی نظیر اطلاعات هویتی و بانکی مشمولین یارانه نقدی موجود در سامانه رفاهی و همچنین مستندات مربوط به شروط و قواعد تعیین شده به همراه کلیه اطلاعات خانوار‌های یارانه بگیر در اختیار سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها بوده و باید ظرف یک ماه دسترسی برخط به کلیه این اطلاعات برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محقق می‌شد که علی رغم برگزاری نشست‌های متعدد این وزارتخانه با سازمان مذکور، کماکان تمهیدات لازم انجام نشده است.

بر این اساس و به منظور جلوگیری از تضعیف حقوق مشمولین برخوردار از یارانه و تسریع در اجرای تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی متن پیشنهادی خود را برای اصلاح ماده (۵) آیین نامه اجرایی یاد شده، جهت بررسی و تصویب، به دولت ارایه کرده است. 

به موجب اصلاحیه پیشنهادی وزارت تعاون و در صورت تصویب نهایی در دولت، ثبت نام کلیه افراد متقاضی دریافت یارانه نقدی، یارانه حمایت معیشتی خانوار و سایر یارانه‌ها از جمله افراد جدید، افرادی که تاکنون ثبت نام نکرده اند، افرادی که منصرف شده اند و افرادی که تاکنون یارانه‌های نقدی خانوار آن‌ها قطع شده، برعهده سازمان هدفمندسازی یارانه هاست.

در همین حال، سازمان هدفمندسازی یارانه ها مکلف است پس از صحت سنجی اطلاعات خانوار، آن‌ها را برای بررسی و احراز وسع به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منعکس کند تا پرداخت یارانه نقدی به افراد واجد شرایط پس از انجام آزمون وسع توسط وزارتخانه مذکور و متناسب با تحقق دریافتی‌های (منابع) جدول تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور و پس از اخذ مجوز ستاد ملی مبارزه با کرونا انجام شود.

همچنین سازمان ثبت احوال کشور مکلف است اطلاعات هویتی، ازدواج، طلاق و اطلاعات والدین، مورد نیاز سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای صحت سنجی اطلاعات خانوار‌ها را ظرف یک ماه از ابلاغ این آیین نامه، در اختیار سازمان قرار دهد.

وزارت کشور نیز مکلف است اطلاعات حضانت، بدسرپرستی، عدم سازش و سایر اطلاعات مربوط به خانوار، مورد نیاز سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای صحت سنجی اطلاعات خانوار‌ها را ظرف یک ماه از ابلاغ این آیین نامه، در اختیار سازمان مذکور قرار دهد.

سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در رقابت‌های انتخاباتی، وعده حذف یارانه ثروتمندان و اختصاص آن به فقرا و نیازمندان را ارائه کرده بود.